POSLEDNJI ČUVARI ZLATIBORSKE BAŠTINE

Studija posvećena utvrđenim vrednostima tradicionalne kuće brvnare sa prostora zlatiborske visoravni nastala je kao plod posvećenih terenskih istraživanja i sveobuhvatnog proučavanja raspoloživih izvora – arhivske građe, domaće i strane stručne literature.

U svojoj potrazi za „poslednjim braničima zlatiborske baštine“ autor ubicira i opisuje preostale (manje ili više očuvane) reprezentativne primerke narodnog graditeljstva u zlatiborskim selima, ukazuje na značaj materijalne i usmene baštine i kroz autentična kazivanja naslednika, učenika i sledbenika, Osaćana i Zlatiboraca, oživljava prisustvo prekodrinskih majstora u rujanskom kraju, njihov doprinos zlatiborskom neimarstvu i njihov zajednički gorštački duh. Pored izbora mesta za gradnju, neimarskih principa i iskustava prenošenih s kolena na koleno, obreda i običaja vezanih za gradnju, Milosavljević analizira i organizaciju unutarnjeg prostora kuće, njenu vertikalnu podelu i horizontalni razvoj, polaritet podrumskog i tavanskog prostora. Odavno napuštene, zarasle u šiblje i korov, poslednje sačuvane zlatiborske brvnare stoje kao svedočanstvo iz koga se i danas mogu pročitati dragocene poruke upućene istraživačima tradicionalnog graditeljstva, ali i novim graditeljima spremnim da na tradicionalnim rešenjima zasnuju proporcijski sklad i kvalitetna konstruktivna rešenja modernih zdanja budućnosti.
Zorica Zlatić Ivković

Studiozno komponovana, bogato ilustrovana monografija Dragiše Milosavljevića, najplodnijeg savremenog istraživača graditeljskog nasleđa zapadne Srbije, proistekla iz temeljitog proučavanja relevantnih spomenika narodnog neimarstva zlatiborskog kraja, baca novo svetlo na ovu temu. Primere vernakularne arhitekture sagledava u širem, regionalnom kontekstu, osvrćući se i na recepciju zlatiborskih brvnara u stručnoj javnosti Evrope i sveta, ukazuje na njihove mitske i simboličke vrednosti, predočava principe kojima su se neimari rukovodili pri gradnji, analizira uslove, materijale i metode građenja, naglašavajući pri svemu tome duhovne i emocionalne slojeve koji se talože i izdižu iz prostora i vremena jedne autentične graditeljske tradicije. Slojevito, analitično i faktografski zaokruženo izlaganje, bazirano na metodološki utemeljenim zaključcima obogaćenim angažovanim opservacijama i nadahnutim pasažima, plodan je podsticaj za dalja istraživanja ove nedovoljno poznate i u Srbiji nepravedno zapostavljene problematike.
Prof. dr Aleksandar Kadijević