Multikulturalizam je, dakle, i danas veoma aktuelno i živo pitanje, uprkos tome što su neki veoma uticajni nemački i engleski političari nedavno izjavili da je mrtav. A nije on tek od juče aktuelno i živo pitanje, nego je prisutan kao izazov i mogućnost već hiljadama godina, i u onom što jedna kultura prirodno nudi drugoj, i u onom što je spremna da primi od druge. Recimo, u baštini koju je stara Grčka ostavilu Rimu, celom sredozemnom području, pa i renesansnoj i savremenoj kulturi Zapada. A šta tek svekolikom američkom području? Ili pak o pici kao „američkoj” brzoj hrani u savremenoj Koreji? Multikulturalizam je, ukratko, živ, dijahrono i sinhrono, kao izazov i mogućnost, pa i kao neizbežna sudbina ljudskog roda. Zar se to ne ogleda u različitim oblicima trijumfa kao i kraha multikulturalizma – u toleranciji i netoleranciji, u umetničkom stvaralaštvu i krvavom ratovanju, u obrazovanju i manipulaciji svake vrste, pa, najzad, i u dubokom ljudskom fizičkom i duhovnom nagonu koji može da se izražava u različitim pravcima? Ali ako se multikulturalizam ne prihvati kao izazov i mogućnost, to odbijanje može lako postati ljudska kob.
